ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ หรือ PCOS คืออะไร ทำไมถึงกลายเป็นโรคยอดฮิต?
ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ หรือ PCOS เป็นโรคยอดฮิตที่กำลังถูกพูดถึงในปัจจุบัน เพราะเป็นภาวะที่ผู้หญิงหลายคนกำลังเผชิญและนำมาซึ่งปัญหาสุขภาพหลายอย่าง ทั้งความเสี่ยงภาวะเยื่อบุมดลูกหนา , โรคมะเร็งเยื่อบุมดลูก , เลือดออกในโพรงมดลูก , โรคอ้วน , ความดันโลหิตสูง , โรคเบาหวานชนิดที่ 2 , โรคตับอักเสบ และมีบุตรยาก .. ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบคืออะไร และมีวิธีการรักษาอย่างไรบ้างนั้น มาดูกันเลย
ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ หรือ PCOS คืออะไร และรักษาอย่างไรเมื่อเป็นแล้ว
ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ หรือที่คนส่วนใหญ่เรียกติดปากว่าภาวะ PCOS ซึ่งย่อมาจาก Polycystic Ovary Syndrome เป็นภาวะที่เกิดความผิดปกติต่อมไร้ท่อ ส่งผลให้ระบบฮอร์โมนในร่างกายขาดสมดุล และเมื่อตรวจสอบภายในหรือตรวจอัลตราซาวด์จะเห็นถุงน้ำหลายใบอยู่ภายในรังไข่ ซึ่งปัจจุบันยังไม่ทราบสาเหตุของโรคชัดเจน แต่คาดว่าน่าจะเกิดขึ้นจากความผิดปกติของฮอร์โมนเพศหญิง ร่วมกับปัจจัยอื่น ๆ อย่างความผิดปกติของระดับฮอร์โมนอินซูลิน ฮอร์โมนเพศชายหรือเทสโทสเทอโรนสูงกว่าปกติ การถ่ายทอดทางพันธุกรรม โดยเฉพาะ ด้วยเหตุนี้จึงทำให้ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายไข่มีการแสดงอาการดังต่อไปนี้
- ประจำเดือนผิดปกติ
โดยทั่วไปแล้วประจำเดือนของผู้หญิงจะห่างกับประมาณ 21 – 35 วัน แต่เนื่องด้วยคนที่มีภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบจะมีระดับแอนโดรเจนสูงกว่าคนปกติ จึงส่งผลให้ประจำเดือนผิดปกติ ไม่ว่าจะเป็นระยะห่างของประจำเดือนมากกว่า 35 วัน ประจำเดือนขาดมากกว่า 3 เดือน ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอทุกเดือน มีประจำเดือนน้อยกว่า 8 ครั้งต่อปี ประจำเดือนมามากผิดปกติ หรือประจำเดือนมากระปริดกระปรอย ซึ่งทำให้มีภาวะมีบุตรยากตามมาภายหลัง
- มีขนขึ้นตามร่างกาย
แน่นอนว่าผู้หญิงทุกคนย่อมมีขนขึ้นตามส่วนของร่างกายเป็นปกติ แต่สำหรับผู้หญิงที่มีภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบเกินกว่าร้อยละ 70 จะมีขนดกมากกว่าผิดปกติในส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย ทั้งบริเวณใบหน้า แขน ขา หน้าอก และหน้าท้อง ซึ่งเกิดจากการมีระดับฮอร์โมนเพศชายสูง นอกจากนั้นหลายคนยังมีปัญหาหน้ามัน เป็นสิว ผมร่วง ศีรษะล้านร่วมด้วย
- น้ำหนักตัวเกินมาตรฐาน
ปกติแล้วค่าดัชนีมวลกาย หรือ Body Mass Index (BMI) มาตรฐาน อยู่ระหว่าง 18.5 – 25.0 แต่ผู้หญิงที่มีภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบร้อยละ 40 – 80 จะมีปัญหาน้ำหนักเกินมาตรฐาน หรือค่า BMI เกินกว่า 25.0 เส้นรอบเอวมากกว่า 80 เซนติเมตร ซึ่งสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานของผู้หญิงเอเชีย ปัญหาในควบคุมน้ำหนัก ลดน้ำหนักยาก อีกทั้งยังปัญหาอ้วนลงพุงด้วย
- มีรอยพับตามข้อพับ
เนื่องด้วยผู้หญิงที่มีภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบจะมีความเสี่ยงมีภาวะดื้ออินซูลินสูง โดยลักษณะที่บ่งบอกของภาวะนี้ที่ชัดเจน คือ รอยดำบริเวณรักแร้ ใต้ราวนม และต้นคอ เรียกว่า Acanthosis nigricans ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงที่นำไปสู่การเป็นโรคเบาหวานในอนาคต
- แสดงลักษณะของเพศชาย
เพราะหนึ่งในสาเหตุที่คาดว่าจะทำให้เกิดภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ คือ มีฮอร์โมนเพศชาย หรือเทสโทสเทอโรนสูงกว่าผู้หญิงปกติ ทำให้แสดงลักษณะของเพศชายอย่างชัดเจน ซึ่งนอกจากมีขนขึ้นตามร่างกายดกแล้ว ยังมีอาการผมร่วง หัวล้าน สิวขึ้นตามร่างกาย เสียงใหญ่เหมือนผู้ชายร่วมด้วย
การรักษาภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบแพทย์จะเริ่มจากการชักประวัติการมีประจำเดือน การขาดหายของรอบประจำเดือน ตรวจร่างกายเพื่อประเมินลักษณะฮอร์โมนเพศชาย ตรวจภายใน ตรวจประเมินฮอร์เมนเพศ ประเมินภาวะดื้ออินซูลิน โรคเบาหวาน ระดับไขมันในเลือด ตรวจอัลตราซาวด์ในอุ้งเชิงกรายเพื่อดูลักษณะรังไข่ และตรวจหาความผิดปกติของภาวะอุ้งเชิงกราน สำหรับการรักษาภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบมีแนวทางการรักษาดังต่อไปนี้
- ในผู้ป่วยที่ไม่ต้องการมีบุตร แพทย์จะพิจารณาให้รับประทานยาฮอร์โมนเดี่ยวหรือรวม เพื่อให้ประจำเดือนมาปกติ ลดความเสี่ยงการเป็นเยื่อบุมดลูกหนาและมะเร็งเยื่อบุมดลูก ลดลักษณะของเพศชาย แต่ทั้งนี้ในบางกรณีแพทย์อาจพิจารณาให้ใส่ห่วงอนามัยในโพรงมดลูกเพื่อป้องกันไม่ให้เยื่อบุมดลูกหนาตัว
- ในผู้ป่วยที่ต้องการมีบุตร นอกจากการรักษาภาวะถุงน้ำในรังไข่แล้ว ยังต้องปรึกษากับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านผู้มีบุตรยากเพื่อกระตุ้นการตกไข่และฉีดเชื้ออสุจิเพื่อให้เกิดการปฏิสนธิตามธรรมชาติ หรือการทำเด็กหลอดแก้ว ในกรณีที่ไม่สามารถใช้ยาได้ แพทย์อาจพิจารณาโดยการผ่าตัดส่องกล้องและจี้ด้วยเครื่องจี้ไฟฟ้าหรือเลเซอร์บริเวณผิวรังไข่เพื่อกระตุ้นให้เกิดการตกไข่
- กรณีที่ผู้ป่วยตรวจพบโรคเบาหวาน ภาวะดื้ออินซูลิน หรือไขมันในเลือดสูง รวมกับการเป็นภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ แพทย์จะให้รับประทานเฉพาะโรคเพื่อบรรเทาอาการ ร่วมถึงให้ควบคุมน้ำหนักและออกกำลังกาย
จะเห็นว่า PCOS เป็นอีกโรคที่เป็นอันตรายต่อผู้หญิงทุกคน เพราะหากไม่รีบทำการรักษา จะก่อให้เกิดความเสี่ยงภาวะเยื่อบุมดลูกหนา มะเร็งเยื่อบุมดลูก มะเร็งเต้านม โรคเบาหวาน ไขมันในเลือดสูง โรคหลอดเลือดในสมอง โรคหัวใจ ซึ่งถือเป็นอันตรายต่อสุขภาพเพราะเป็นต้นเหตุของโรคร้ายแรงหลายโรค ดังนั้นหากสงสัยว่าตัวเองมีภาวะโรคถุงน้ำในรังไข่หลายใบ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรีบดำเนินการรักษาต่อเนื่อง
